Als trainer en coach in het volleybal wist de Fries Toon Gerbrands de top te bereiken. Daarna volgde een overstap naar andere sporten: schaatsen en later voetbal. De algemeen directeur van voetbalclub PSV staat voor een heldere en duidelijke no nonsens-visie richting de top. 'Mijn stijl' is een heerlijk managementboek dat boeit tot de laatste pagina.
 
Tekst: Rene Ribberink
 
In het boek ‘Mijn Stijl’ neemt de algemeen directeur van PSV jou mee naar de bestuurskamer, de trainerskamer en de kleedkamer. Gerbrands geeft talloze praktische en ook direct toepasbare voorbeelden. Aan de hand van praktijkvoorbeelden legt de baas van PSV uit hoe hij de gevolgen van winst en verlies verwerkt in zijn kenmerkende manier van leiding geven. Wat zijn de principes om succes te bereiken? Hoe komt een prestatieklimaat tot stand? Welke rol spelen de coach en de manager?

In Mijn Stijl vertelt Gerbrands hoe hij denkt dat je het beste leiding kunt geven aan een ‘topsportomgeving’ en met welke principes en tegelwijsheden je daar succesvol in kunt zijn. Zijn tips in het boek zijn ook zeker leerzaam voor ons, de amateurtrainer!

Wijsheid
In hoofdstuk 1 zegt hij het volgende: “Wijsheid is de kunst om in alle omstandigheden juist te oordelen of te handelen”. Het komt erop neer dat je snel zaken overziet en begrijpt en daar de juiste strategie aan koppelt. Even later geeft Gerbrands een mooi voorbeeld over de slimme strategie van Louis van Gaal naar aanleiding van een tv-interview van een speler. Een basisspeler van het eerste elftal, Maarten Martens, had een blessure opgelopen. Na zijn revalidatie mocht hij twee keer meedoen als invaller. Na afloop vraagt een verslaggever hem voor de camera of hij nu verwacht dat hij de volgende keer mag starten in het basiselftal. Zijn reactie is dat hij er wel op rekent dat de coach, Louis van Gaal, deze beslissing gaat nemen.

Twee dagen later, na afloop van de lunch, waar alle spelers en stafleden aanwezig zijn, gaat Louis van Gaal staan en richt zich tot Maarten Martens. Hij bedankt Martens op cynische wijze voor het interview. ‘Want,’ zo stelt hij, ‘áls ik je nu ga opstellen in de basis, dan denkt heel Nederland dat jij het hier voor het zeggen hebt. En als ik je niet opstel, dan krijg ik als coach weer kritiek en moet ik alles weer gaan uitleggen aan de pers. Je wordt dus bedankt voor dit interview.’

‘Maar ik heb een mededeling voor je’, zo gaat hij verder. Ik stel uitsluitend spelers op die ik nodig heb om een wedstrijd te winnen. En ik heb besloten dat jij komende zaterdag in de basis staat. Het gaat dus in elk geval ten koste van een medespeler van jou. Want voetbal is nog steeds een teamsport.’ En zo eindigde hij zijn betoog. De spelers lopen daarna weg en het is voor iedereen duidelijk wie er nu op de bank komt. Koevermans, één van de spitsen, roept tegen Martens: ‘Je wordt bedankt voor deze actie, want ik zit nu de volgende wedstrijd op de bank.’

Op zaterdag vlak voor de wedstrijd komt van Gaal nog even de kleedkamer binnen. Hij zegt tegen de spelers dat hij zeer ontspannen is deze keer, want Martens heeft zelf aangegeven dat hij klaar was om te spelen. Als de coach weg is, neemt de druk toe bij Martens en hij vraagt steun bij zijn medespelers, om er alles aan te doen om de wedstrijd te winnen. AZ wint met 3-1 en Martens scoort. De boodschap is voor iedereen duidelijk: het is teamsport en daarbij is het individueel belang ondergeschikt!


Inlevingsvermogen
In hetzelfde hoofdstuk laat hij je nadenken over het feit dat een bepaald denk- en werkniveau belangrijk is, maar dat het vooral gaat om inlevingsvermogen, uitdaging, benutten van kansen, timing en levenswijsheid. Ervaring wordt opgebouwd in de loop der jaren. Ervaring is weliswaar veel fouten maken, maar dezelfde fout maar één keer maken. Dan is er sprake van ontwikkeling. Iedere coach heeft een mentale rugzak en een rugzak met ervaringen. Je gooit er dingen in en je haalt er dingen uit. Als je wat langer meeloopt, dan ga je dingen herkennen en dan denk je ‘dat gebeurt mij geen tweede keer meer.’ De zaken waarvan je iets leert, gooi je erbij. Alleen de rugzak moet niet te zwaar worden, dus onderweg gooi je er ook weer zaken uit; dingen die je al beheerst of zaken die achterhaald zijn of waar je inmiddels een andere mening over hebt. De halfwaardetijd van uitspraken die je gedaan hebt, is ongeveer drie jaar. De helft van je mening van drie jaar geleden is achterhaald, want je hebt jezelf ontwikkeld. De mentale rugzak is de basis van slim en wijs handelen.

Empathie
Men heeft vaak de neiging om te snel te oordelen, ik betrap mij daar zelf ook weleens op. Het kan geen kwaad om je meer in te leven in de gedachte van een speler, clubman of ouder. Nederland is een samensmelting van verschillende culturen, probeer je daar in te verdiepen. Op bladzijde 20 vertelt hij over die empathie. Empathie is het vermogen om gedachten en gevoelens van een ander aan te voelen. Daarmee ga je de ervaringswereld van een ander begrijpen en ontwikkel je een inlevingsvermogen. Empathie is een van onze belangrijkste sociaal-menselijke kwaliteiten. Het is ook de eerste fase van communiceren tussen mensen.
Een andere ervaringswereld leer je alleen maar kennen door belangstelling te tonen en er niet direct over te oordelen. Binding krijgen is een proces en geen moment. Het vraagt tijd, oprechte en persoonlijke aandacht, langzaam vertrouwen opbouwen, waardering geven, soms confronteren, maar ook feedback geven. Bij binding en empathie moet je alles kunnen zeggen. Angst mag hierbij geen enkele rol spelen, omdat alles gebeurt vanuit een positieve intentie. Belangrijk om relaties te bouwen, te onderhouden, te laten groeien of soms zelfs te redden.

Accepteer fouten van jonge mensen, ook als het grote fouten zijn. Niemand wordt perfect geboren en iedereen heeft recht zich te ontwikkelen en te verbeteren. Onafhankelijkheid zijn in denken brengt je veel meer dan financieel onafhankelijk zijn. De basis is gelegen in het feit dat je vooraf heel goed moet weten wat je wilt. Dat vraagt veel tijd, veel overpeinzingen, alles van alle kanten benaderen en uiteindelijk komen tot een standpunt dat bij jou past.

Communicatie
Een goede leider communiceert duidelijk. De doelen worden benoemd en ze worden kenbaar gemaakt. Een duidelijk doel heeft ook direct consequenties voor de stijl van leider. Het bewaken van de koers vraagt: initiatieven nemen, afspraken maken, afspraken bewaken, mensen aanspreken, beslissingen nemen, keuzes maken en soms meedogenloos zijn. Elke beslissing die je uiteindelijk neemt, geeft duidelijkheid en gaat soms ten koste van iets of iemand.

Beheersbaar en onbeheersbaar
Op bladzijde 36 geeft die aan dat het verschil tussen winst en verlies soms klein, onvoorspelbaar en onbeheersbaar is. Voor mij persoonlijk is bladzijde 38 van het boek waarin Gerbrands uitleg geeft over beheersbare zaken een uitstekend hulpmiddel die ik direct in de praktijk heb gebracht en die mij (zowel prive als sportief) minder stress heeft bezorgd.

Het leven kent een duidelijke tweedeling: beheersbare zaken en onbeheersbare zaken. De praktijk leert dat wij ons vooral zorgen maken over onbeheersbare zaken, toeval en geluk. Dat is vreemd, want bij een rationele analyse is het duidelijk dat we dit totaal niet in de hand hebben. Daarom wordt het als onbeheersbaar aangeduid. Steek geen tijd en energie in onbeheersbare zaken. We maken ons druk over veertig procent van dingen die nooit zullen gebeuren en dertig procent over zaken die gebeurd zijn en niet meer zijn te veranderen. En slechts acht procent blijkt achteraf gefundeerde en reële zorg te zijn. De les is duidelijk: positief zijn is realistisch.

Dit stuk van het boek is de gouden tip! Maak twee mappen, beheersbaar en onbeheersbaar. Zaken waar je geen invloed op hebt doe je in het mapje onbeheersbaar en stop daar geen energie meer in en ga door met je werk. Je zult zien wanneer je dit steeds in de praktijk brengt, je steeds meer tijd steekt in de beheersbare zaken. De juiste manier van denken om iets te bereiken is de tijd en energie te steken in de negentig tot vijfennegentig procent van de beheersbare zaken op de route naar succes! Met andere woorden, steek je beschikbare tijd volledig in op de beheersbare zaken.

Ik heb dit boek in juli gelezen en heeft bovenstaande mijn veel tijdwinst opgeleverd maar ook minder stress! Standaardvraag ik mij zelf nu af in welke mapje ik iets zal plaatsen! Ik leg nu veel makkelijk zaken naast mijn neer en ga effectiever om met mijn beschikbare tijd.

De route is nooit een rechte weg omhoog naar het doel en het succes. Er zullen periodes zijn dat alles meezit, maar er zijn ook periodes dat er tegenslag speelt en problemen moeten worden opgelost. Dan moeten er keuzes worden gemaakt. Als daar vooraf over is nagedacht, dan noemen ze dat een visie. Als je de slag in het voetbal niet met geld kunt winnen, dan kan dat met een slimme benadering en een visie.


Vooraf meelopen
Het advies dat Gerbrands geeft als je bij een nieuwe club binnenkomt zal voor menig trainer een goede tip zijn. De tip is om vooraf eens drie weken mee te lopen voordat je begint bij een club of organisatie en schrijf al je observaties op. Wat gaat er goed? Wat kan er beter? Bespreek je bevindingen met de mensen met de club.

Door een combinatie van goed voorbereiden, hard werken, duidelijk zijn en de passie en honger om elke dag beter te worden creëer je een omgeving die weet wat er verwacht moet worden om te presteren.

Volop tips
Zo staat het boek vol met bovenstaande tips die voor iedere trainer extra gereedschap is om anders tegen de zaken aan te kijken!

Klinkt dit boek interessant?
Klik hier om het boek te bestellen