Inloggen
✕
U bent niet ingelogd. Inloggen
Het maken van beslissingen in het voetbal
| Bedankt voor uw mening!
Maandag 6 Januari 2020

Brian Priske werd dit seizoen aangesteld als hoofdtrainer bij Midtjylland, waarmee hij dit seizoen kampioen van Denemarken werd. In dit interview spreken we met hem over een onderzoek deed tijdens zijn cursus UEFA Pro: een onderzoek naar het maken van beslissingen in het voetbal.
 
Tekst: Paul van Veen
 
“Het idee van het onderzoek kwam voort uit het feit dat ik erg geïnteresseerd ben hoe spelers uiteindelijk beslissingen maken als ze aan de bal zijn. Wat gaat er in hun hoofd om? Hoe maken ze uiteindelijk de beslissing?”
 
Systeem 1 en 2
“Om hier in het voetbal iets over te kunnen zeggen ben ik eerst gaan kijken hoe een mens beslissingen neemt, dus buiten het voetbal om. Met andere woorden: hoe werkt het brein? Hiervoor heb ik regelmatig afgesproken met een wetenschapper die gespecialiseerd is in het brein. Daarnaast heb ik het boek ‘Thinking, fast and slow’, geschreven door Daniel Kahneman, gelezen. In dit boek onderscheidt Kahneman het snel denken en het langzaam denken. Hij noemt dat ook wel systeem 1 en 2 van het brein. Systeem 1 is het snelle systeem, dat op reactie en intuïtie werkt. Systeem 2 is het deel van het brein waar je reflecteert en waar het brein iets meer tijd en energie gebruikt om vervolgens tot de juiste beslissing en conclusie te komen. Dat boek, gecombineerd met de gesprekken met de wetenschapper, gaf me een goed beeld hoe het brein werkt.”
 
“Vervolgens ben ik de vertaling naar het voetbal gaan maken. Gebruiken voetballers vooral systeem 1, of juist systeem 2? Of is het 50-50, of juist 60-40? Mijn verwachting was dat ze het snelle systeem meer zouden gebruiken dan het langzame systeem.”
 
“In dit onderzoek lieten we de spelers videobeelden zien van alle momenten, dat ze de bal in bezit hadden. Vervolgens moesten de spelers een vragenlijst invullen om er achter te komen of dat ze snel moesten beslissen of niet. Ik stelde hierbij de volgende zes vragen:
 
1. Welke beslissing heb je genomen?
2. Hoe heb je die genomen?
3. Had je tijd om na te denken?
4. Was de keuze gebaseerd op een tactische opdracht (bijvoorbeeld de wedstrijdbespreking of op basis van de tactische training in die week)?
5. Ben je blij met de keuze die je gemaakt hebt?
6. Voelde je druk tijdens de beslissing (bijvoorbeeld door de druk van de tegenstander of omdat het een moeilijke keus was)? 

Uit het onderzoek bleek dat beide systemen ongeveer voor 50% gebruikt werden. Dat verschilde overigens wel iets per speler, van 39% tot 55% voor systeem 1. Het onderzoek was klein opgezet, met slechts zes spelers. Het wordt heel interessant als iemand dit verder oppakt en een groter onderzoek doet.”
 

De vierde vraag was niet echt gerelateerd aan dit specifieke onderzoek, maar daar was ik gewoon erg benieuwd naar. Hoe vaak maken ze een keuze op basis van wat wij als trainers zeggen? De resultaten waren zeer verrassend, immers slechts 25% van de keuzes was gebaseerd  op de afgesproken tactiek. Ook opvallend was dat de speler die het hoogste percentage hierop scoorde (ongeveer 40%) een erg gestructureerd type speler is, die graag de regeltjes volgt en probeert mee en in te denken met het systeem dat we spelen.”
 
Voorzichtige conclusie
“Een voorzichtige conclusie die je dus mag trekken is dat de keuzes die spelers maken ook weer erg van het karakter afhangen. Hier bij Midtjylland kijken we naar de spelers en delen we ze in vier kleuren op: blauw, groen, rood en geel (DISC-systeem - Paul). Die speler met de hoogste score is dus een typische blauwe speler. Het was een centrumverdediger die altijd op zoek gaat naar het juiste patroon dat wij willen spelen in de opbouw.”
 
“Wat we al wisten is dat het maken van keuzes voortkomt uit de cognitieve vaardigheden van spelers. Hoe beter die vaardigheden zijn, des te beter zijn de keuzes die die speler maakt. Voor mij als coach is het dus belangrijk om de cognitieve vaardigheden van spelers te verbeteren. Dat kan het trainen van het werkgeheugen zijn, het trainen van kijkgedrag en perceptie of bijvoorbeeld het anticiperen. Als die vaardigheden bij een speler goed zijn, dan heeft hij de tools om de juiste beslissing te nemen en uiteindelijk systeem 1 beter te maken.”
 
“Systeem 1 is weliswaar snel, maar maakt ook de meeste verkeerde inschattingen. Jouw snelle systeem kan dan wel denken dat het het juiste doet, maar in de praktijk blijkt dat ze zeker niet 100% goed doet. Als je bijvoorbeeld kijkt naar systeem 2, dan zie je dat er veel informatie beschikbaar is en daar zul je veel vaker de juiste keuze maken.”
 
“Om systeem 1 te verbeteren, moet je systeem 2 trainen, omdat dat er uiteindelijk voor zal zorgen dat jouw systeem 1 beter wordt. Uiteindelijk is systeem 1 uitermate belangrijk in het voetbal, vooral in de situaties waarin je weinig tijd hebt.”

Kijkgedrag
“Voor mij is kijkgedrag een van de belangrijkste elementen in het voetbal. Ik zie vaak dat spelers zich niet goed voorbereiden op het ontvangen van de bal. In wetenschappelijke termen wordt dit vaak aangeduid als ‘state estimation’, oftewel hoe snel zijn spelers in staat om te zien wat de staat/situatie is en welke tools ze in deze situatie moeten gebruiken. Daarom is het belangrijk om ze op de training bewust te maken van de situatie waar ze in zijn: waar staan ze op het veld, waar staan de tegenstanders, wat is de snelheid van de bal, waar staan de medespelers, etc? Dat gebeurt allemaal in systeem 2 en als je dat maar vaak genoeg doet, dan gaat jouw brein die patronen herkennen en gaan die patronen vanzelf over naar systeem 1.”
 
“Spelers worden steeds beter. Ik denk dat qua fysieke training alle teams inmiddels op een heel hoog niveau zitten. Ik denk dat de grootste winst vandaag de dag te halen is door de tactische vaardigheden van spelers te verbeteren. En tactiek is eigenlijk niets anders dan het maken van de juiste keuzes. Dat is jouw taak als coach en dat start weer met de cognitieve training.”
 
Amygdala

“De amygdala is een onderdeel van het brein dat geactiveerd wordt bij het vechten en bij angst. Het is een heel klein onderdeel van het brein en zit heel dicht bij stress. Iedere persoon wordt geboren met dit onderdeel van het brein. Als je bijvoorbeeld hard voor een baby gaat klappen, dan zal dit onderdeel van het brein geactiveerd worden. Als we ouder worden, zal dit gedeelte geactiveerd worden bij bijvoorbeeld vechten of angst. En als we gestresst zijn, dan uit zich dit vaak in angst.”
 
“Het blijkt dat als de amygdala van het brein geactiveerd is, dit van invloed is op het maken van keuzes. Als je gestresst bent, is amygdala actief of misschien wel overactief, waardoor je minder goed kan nadenken en minder goede keuzes kan maken.”
 
“Dit speelt vooral een rol in systeem 1 van de spelers. Stel, je ziet een speler een bal ver weg trappen, zonder dat hij onder druk staat (van een tegenstander). Dan kun je zeggen dat hij geen goede awareness heeft, maar het kan ook zomaar zijn dat die speler een grotere druk ervaart door stress en daar kan de amygdala een rol in spelen. Onderzoek heeft uitgewezen dat bij spelers die veel stress hebben, de amygdala groot is. Maar vanaf het moment dat ze aan mindfulness deden, zagen de onderzoekers dat binnen zes weken de amygdala kleiner werd.”
 
“Als je dit vertaalt naar het voetbal, betekent dit dat spelers betere beslissingen zullen nemen. Alle trainers zijn altijd op zoek naar de kleine marges en er worden allerlei experts ingehuurd. Maar ik denk dat ook mindfulness in het (top)voetbal een goed hulpmiddel is, om er bij sporters voor te zorgen de amygdala zo klein mogelijk te houden. Uiteindelijk om zo betere keuzes in het veld te maken.”
 
Wilt u het hele artikel lezen?

Log dan in met je account van TrainersMagazine of abonneer je op Het Voetbal KennisPlatform. Je hebt al toegang tot 1000+ artikelen voor minder dan drie tientjes per jaar.

Abonneren voor €29

Of: spaar voor een gratis abonnement door te winkelen in onze webshop

Spaaractie
Het Voetbal KennisPlatform is gratis voor totaalabonnees op TrainersMagazine
Inloggen met jouw account
Leren van topcoaches
Alex Pastoor: De verbinder
Gepubliceerd in September 2023
Alex Pastoor: De verbinder

Na een moeizame start zette Almere City een geweldige serie in, plaatsten ze zich voor de play-offs en promoveerde uiteindelijk via de nacompetitie naar de Eredivisie. Enkele maanden voor de promotie opende Alex Pastoor voor TrainersMagazin
Paul Simonis: Veel herhaling, winnen/verliezen en uitdagen
Gepubliceerd in September 2023
Paul Simonis: Veel herhaling, winnen/verliezen en uitdagen

Bij zijn aanstelling bij Go Ahead Eagles koos Kees van Wonderen voor Paul Simonis als assistent-trainer. De voormalig jeugdtrainer van Sparta Rotterdam maakte na twee succesjaren Go Ahead Eagles, net als Kees, de overstap naar sc Heerenveen
Suzanne Bakker: Structuur, duidelijkheid en kaders
Gepubliceerd in Augustus 2023
Suzanne Bakker: Structuur, duidelijkheid en kaders

Voor het eerst sinds 2018 werden de Ajax Vrouwen kampioen van Nederland. Dit gebeurde onder leiding van Suzanne Bakker, die dit jaar debuteerde als hoofdtrainer in de Azerion Vrouwen Eredivisie. Met Suzanne kijken we terug op het succesvolle seiz
Kees van Wonderen: pragmatisch en flexibel
Gepubliceerd in Juli 2023
Kees van Wonderen: pragmatisch en flexibel

Na twee jaar Go Ahead Eagles is Kees van Wonderen bezig aan zijn eerste seizoen bij SC Heerenveen. TrainersMagazine ging langs bij hoofdtrainer Van Wonderen en assistent-trainer Paul Simonis

Ron Jans: Ik geniet als ik een speler zichzelf zie ontwikkelen
Gepubliceerd in Mei 2023
Ron Jans: Ik geniet als ik een speler zichzelf zie ontwikkelen

Met hoofdtrainer Ron Jans (64) speelt FC Twente zich voor het tweede seizoen op rij in de subtop van de eredivisie. Door de jaren heen heeft Ron Jans het trainersvak zien veranderen en is hij ze
Pascal Jansen: Als je de bal hebt, dan is er sprake van een democratie
Gepubliceerd in Maart 2023
Pascal Jansen: Als je de bal hebt, dan is er sprake van een democratie

Pascal Jansen (49) is bezig aan zijn eerste periode als hoofdtrainer in de eredivisie, maar hij heeft een schat aan ervaring in allerlei functies in het voetbal. Bijna dertig jaar geleden b
Special Excelsior (1): Het creëren van een topsportcultuur
Gepubliceerd in Juli 2022
Special Excelsior (1): Het creëren van een topsportcultuur

Het is het seizoen 2020-2021. Na de degradatie is Excelsior bezig aan zijn tweede seizoen in de Keuken Kampioen Divisie en kan in dat seizoen niet meedoen om promotie. Marinus Dijkhuizen, bezi
Kerstcadeau voor leden: Boek Trainen als Nagelsmann
Gepubliceerd in December 2021
Kerstcadeau voor leden: Boek Trainen als Nagelsmann

In 2020 schreef Thomas Oostendorp voor TrainersMagazine over de trainingsmethodes van Julian Nagelsmann. Vandaag lanceren we de tweede versie, het online boek 'Trainen als Nagelsmann'. Dit boek bieden we eerste twee weken a
Nordsjaelland: ook het eerste elftal is deel van de opleiding
Gepubliceerd in Februari 2021
Nordsjaelland: ook het eerste elftal is deel van de opleiding

Het eerste elftal van Nordsjaelland heeft met een gemiddelde leeftijd van 22,7 het jongste elftal van Europa. Dat is op zich niet zo raar. Dit is namelijk een logisch gevolg van de unieke filosofie van de club, waar niet al
Kijk het webinar van 12 juni terug
Gepubliceerd in Juni 2020
Kijk het webinar van 12 juni terug

Je kunt nu het webinar over 'De trainingsopbouw'  met Adrie Poldervaart, Ruben den Uil, Willem Weijs en Rogier Veenstra terug kijken. Klik hiervoor op webcolleges en op het web
René Hake: Presteren met grote ontwikkelingsdrift
Gepubliceerd in Juni 2020
René Hake: Presteren met grote ontwikkelingsdrift

In de zomer van 2019 streek René Hake in de Domstad neer om trainer te worden van Jong FC Utrecht, een team dat zich wel een van de verrassingen in de Keuken Kampioen Divisie mag noemen. “Een mix van ervaring en nieuwe ideeën. Door deze werkwijze ontwikkel ik me misschien wel meer dan ooit en help ik mijn spelers om dat laatste stapje te zetten.”
Terugblik webinar 28 april
Gepubliceerd in April 2020
Terugblik webinar 28 april

Afgelopen dinsdag hadden we het webinar met Ruben den Uil, Rogier Veenstra, Willem Weijs en Adrie Poldervaart. 1. Je kunt deze nu terugkijken bij de webcolleges,

KNVB-studiepunt voor webinar vanavond
Gepubliceerd in April 2020
KNVB-studiepunt voor webinar vanavond

De beoordelingscommissie van de KNVB heeft besloten 1 licentiepunt toe te kennen aan het TrainersMagazine webinar van 28 april 2020.  Om voor dit punt in aanmerking te komen
Webinar dinsdag 28 april
Gepubliceerd in April 2020
Webinar dinsdag 28 april

Ook deze week organiseren we weer twee webinars. We trappen dinsdag af met een webinar met Adrie Poldervaart, Ruben den Uil, Rogier Veenstra en Willem Weijs. Datum:
De Nederlandse voetbalschool in Israël
Gepubliceerd in April 2020
De Nederlandse voetbalschool in Israël

Patrick van Leeuwen is als Nederlandse trainer al jaren actief in het buitenland. Nadat we hem eerder opzochten bij Shakthar Donetsk in de Oekraïne, is hij via Kazachstan nu in Israël werkzaam bij de bekende club Maccabi Tel Aviv. Hoog tijd om weer in gesprek te gaan met Patrick over de ontwikkelingen van de afgelopen jaren. Tekst: Paul van
Webinar: Stel je vragen hier
Gepubliceerd in April 2020
Webinar: Stel je vragen hier

Leuk dat je gekeken heb naar de webinar van vanavond. Wellicht zit je nog met vragen, deze kun je via de volgende pagina's stellen: Willem Weijs Stel hier je vragen aan Willem Adrie Poldervaart

Webinar 15 april: bovenbouw/senioren
Gepubliceerd in April 2020
Webinar 15 april: bovenbouw/senioren

-- Inmiddels zijn de inlogcodes verstuurd. Nog geen inloggegevens ontvangen? Stuur dan een bericht via whatsapp naar: 06 - 83 956 939 (mailen mag ook!). Je kunt je tot 15 april 2020 19:
Werken met scenario's
Gepubliceerd in Februari 2020
Werken met scenario's

Na twee tweede plaatsen pakten de vrouwen van FC Twente afgelopen seizoen de zesde landstitel. Mede dankzij de scenario's van Tommy Stroot, die sinds 2016 trainer is van de recordkampioen. “Wij willen zo min mogelijk onduidelijke situaties voor onszelf en de tegenstanders vragen stellen waar ze geen antwoord op hebben”, zegt Stroot. T
De Puzzel
Gepubliceerd in Januari 2020
De Puzzel

De eerste spreker op het TrainersCongres 2.0 was Gijs Luirink. De trainer van AZ U16 gaf in een kleine veertig minuten een kijkje in de keuken van AZ. Hij dook daarmee in de gedetailleerde werkwijze van de Alkmaarse club om de speelwijze aan de hand van spelprincipes te ontwikkelen. Eén spelprincipe en het trainbaar maken daarvan stond in de Pathé bioscoop van Utrecht

Gerichte Chaos
Gepubliceerd in Januari 2020
Gerichte Chaos

Chaostraining. Het is één van de handelsmerken van Willem Weijs. Door dit regelmatig toe te passen in zijn trainingen, probeert hij zijn spelers voor te bereiden op de complexiteit van de wedstrijd. “Het hedendaagse voetbal is chaotisch met oneindig veel omschakelmomenten. Het brein maakt de keuzes en de voeten zijn het materiaal waarmee het uitgevoerd moe
De voordelen van twee systemen
Gepubliceerd in November 2019
De voordelen van twee systemen

Jochem Twisker hanteert bij de Utrechtse derdedivisionist Hercules twee spelsystemen: eentje met vier verdedigers en eentje met vijf of drie verdedigers. Twisker legt uit waarom. “De meeste tegenstanders spelen met drie aanvallers. Als wij twee andere systemen beheersen, kunnen wij daar voordeel uit halen.” Tekst en beeld: Martin Veldhuiz
Sarina Wiegman en Arjan Veurink: Er zit nog veel rek in de ploeg
Gepubliceerd in November 2019
Sarina Wiegman en Arjan Veurink: Er zit nog veel rek in de ploeg

In de vorige editie van TrainersMagazine analyseerden Benno Nihom, Richard Mank en Roeland ten Berge de groepsduels van de Oranje Leeuwinnen bij het WK in Frankrijk. In dit nummer blikken we met bondscoach Sarina Wiegman en haar assistent Arjan Veurink terug op het WK én kijken we naar de toekomst van het Nederlands vrouwenelftal. “Er zit nog veel rek in de ploeg
Het trainen van creativiteit en onvoorspelhaarheid
Gepubliceerd in Oktober 2018
Het trainen van creativiteit en onvoorspelhaarheid

Sjors Ultee werkte de afgelopen twaalf jaar in de voetbalacademie en bij de eerste elftallen van FC Utrecht en FC Twente. Met technisch vaardige, creatieve voetballers wil hij tegenstanders tot keuzes dwingen om daar vervolgens voordeel uit te halen. “Creativiteit en onvoorspelbaarheid kun je trainen.” Tekst: Martin van Veldhuizen | Beeld: Gerr
Inspiratie door communicatie
Gepubliceerd in April 2018
Inspiratie door communicatie

Voor Dennis Haar, trainer/coach van Jong PSV, is communicatie hét middel om zijn spelers te inspireren. De aanwezigheid van een goede intrinsieke motivatie is volgens de oefenmeester daarnaast onmisbaar op weg naar het plafond van iemands mogelijkheden. “Het is hun eigen carrière, ik verwacht dat ze zelf verantwoordelijkheid nemen”, aldus Haar. Tekst:
Arbeid leveren
Gepubliceerd in April 2018
Arbeid leveren

Klaas Wels was drie keer interim-trainer bij FC Oss. Dit seizoen is de voormalige assistent voor het eerst officieel hoofdtrainer bij de Brabantse club, waarmee hij stevig in het linkerrijtje staat. “Ik train hard en intensief, mijn spelers moeten veel arbeid leveren. Maar ze hebben altijd het recht om slecht te spelen.” Tekst: Martin Veldhuizen