Ruben den Uil kwam dit seizoen over van de jeugdopleiding van Sparta naar Excelsior. In hem vond Excelsior een trainer van de ‘nieuwe generatie trainers’.

Tekst: Rogier Veenstra & Paul van Veen | Beeld: Carlo Teunissen

Thomas Verhaar roemde in het vorige artikel al de structuur die Ruben den Uil aan Excelsior kan bieden. Verhaar: “Ik leer ontzettend veel dit jaar. Iedere training is tot in detail voorbereid en voordat we het veld op gaan is alles duidelijk. Zo wordt er bijvoorbeeld ook besproken welke rol iedere trainer die dag aanneemt.”

Ruben kan dit niet ontkennen: “Ik hou van structuur en een goede voorbereiding. Ik geloof er immers in dat een goede voorbereiding het halve werk is. Dat geldt voor een training, maar ook voor een heel seizoen. Onze voorbereiding begon eigenlijk al tijdens mijn sollicitatie. In het gesprek met Marinus heb ik mijzelf gepresenteerd door middel van een presentatie, waarin ik onder andere liet zien:

- Wat mijn persoonlijke ambities en doelstellingen zijn
- Wat mijn kernwaarden zijn
- Waar ik mijzelf in wil ontwikkelen en hoe ik dat wil doen: mijn eigen POP
- Mijn visie op het voetballen
- Hoe dat eruitziet in spelprincipes (en wedstrijdbeelden)
- Wat mijn visie is op het trainbaar maken van die principes
- Maar ook: hoe dat er in mijn ogen van week tot week uitziet

“Het mooie hieraan was dat Marinus zich in veel herkende, bijvoorbeeld in de kernwaarden die ik heb. Op die manier weet je van elkaar al dat je op dezelfde manier denkt. Toen ik aangenomen was, hebben Marinus en ik nog vier of vijf keer bij elkaar gezeten om op die manier alles over dit seizoen met elkaar te bespreken.”

“Dus voordat we nog maar één stap op het veld hadden gezet wisten we: we gaan zo trainen, we gaan zo spelen en we gaan zo begeleiden.”



Raamwerk
“Die presentatie was een goed vertrekpunt om vanuit daar concreet dingen te bespreken. Neem bijvoorbeeld hoe de trainingsweek eruitziet. Zo zijn we samen gekomen tot een weekplanning. In een trainingsweek willen we elke dag één thema uitlichten. Op de VCT-dag willen we bijvoorbeeld de omschakeling trainen, we willen één dag teamtactisch trainen (woensdag). Daarnaast willen we een dag op aanvallen en een dag op verdedigen trainen.”

“Intensiteit vonden we ook beiden belangrijk. Intensiteit is natuurlijk een mooi woord en je kunt wel zeggen dat je intensief wilt trainen, maar dat kan niet iedere dag. Dus dat moet je plannen. Maar ook: op welke dag trainen we eenvoudiger en wanneer complexer.”

“Toen onze trainingsweek stond, zijn we gaan brainstormen over welke trainingsvormen we willen gaan doen om dat te trainen. Iedere trainer heeft hetzelfde rijtje trainingsvormen: je hebt bijvoorbeeld positiespel, passen en trappen, partijspel en ondertal-overtal-vormen. Maar het interessante is juist om een 100% cirkel te nemen en dan concreet te zeggen hoe vaak je ieder type oefenvorm terug wilt laten komen. En wat wil je op welke dagen? Als je dat met elkaar hebt afgestemd, dan staat er al een uitstekend raamwerk dat ontzettend veel houvast geeft voor het seizoen.”

Winnen en verliezen
“Maar het gaat verder. Als wij als trainers zeggen dat we winnen en verliezen binnen een training belangrijk vinden, dan moet je ook een plan maken om dit te stimuleren. Om dit concreet te maken hebben we gekozen voor een Champions League- en een Stercompetitie. Dit zijn beide individuele competities met eigen accenten.”

“De Champions League-competitie is een interne competitie waarin iedere speler individueel scoort. In alle partijen die wij op de training in even aantallen doen, scoren alle spelers van het winnende team punten. Hiervan houden wij een individuele stand bij en die hangen we iedere dag in de kleedkamer op. We spelen meerdere periodes per seizoen en de winnaar van een periode mag zijn portret ophangen in de kleedkamer.”

“De stercompetitie lijkt op de Champions League-competitie, maar bestaat uit allerlei andere vormen. Denk bijvoorbeeld aan positiespelen waarin er gescoord kan worden (met punten of goals), maar ook afwerkvormen of eindspelletjes tellen mee voor de stercompetitie. Ook hierin scoort iedere speler individueel en de winnaar van een periode mag zijn portret ophangen. We zitten inmiddels in de vijfde periode en er hangt in de kleedkamer al een hele muur met winnaars. Niet alleen zorgt dit ervoor dat je winnen en verliezen op de training concreet maakt, maar het geeft als staf ook een mooi inzicht in de groep: uiteindelijk zie je in dit soort vormen de spelers die het meeste spelen ook de meeste punten pakken.”

Individuele ontwikkeling
“Als je zegt dat je individuele ontwikkeling belangrijk vindt, dan moet je daar een plan voor maken. Zo zijn wij POP-gesprekken gaan voeren. Dat is zeker niet uniek, maar het gaat er juist om dat je het goed structureert, praktisch maakt en plant. We hebben een relatief eenvoudig formulier ontwikkeld. De speler denkt na en vult in: ambities, resultaatdelen (meetbaar), één kracht en één verbeterpunt. Deze vullen wij vanuit de trainers aan met één verbeterpunt dat wij graag zien.”

“De grootste valkuil bij veel trainers is dat hier enthousiast mee wordt begonnen en hier uiteindelijk in het seizoen te weinig mee wordt gedaan. Wij zorgen ervoor dat iedere speler een ontwikkelgesprek en twee evaluatiegesprekken heeft. Wanneer dat is, staat op een groot planbord in de trainerskamer.”

“Ook in de evaluatie proberen we het zo concreet mogelijk te maken en laten we spelers twee dingen invullen:

1. Wat vindt de speler dat hij heeft bewerkstelligd in zijn ontwikkeling ten aanzien van de opgegeven punten?
2. Wat vindt de speler dat er nog beter kan?

“Op die manier geef je ook meteen weer structuur voor de spelers.”

Mentors
“Ieder staflid is de mentor van een groep spelers. Dat betekent dat iedere speler een eigen mentor heeft binnen de staf. Deze mentors spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van spelers, omdat ze verantwoordelijk zijn voor de wekelijkse begeleiding van de spelers uit hun groep. Automatisch zullen de punten uit het POP als een rode draad regelmatig terugkomen. Op die manier hou je het POP levend.”
“Er zijn spelers die zelf hun wedstrijd terugkijken en zelf met beelden naar het wekelijkse overleg met hun mentor komen, maar dat is nog niet bij iedere speler zo. We willen uiteindelijk natuurlijk wel toe naar een situatie waarin spelers zelf initiatief nemen en hun verantwoordelijkheid pakken in hun eigen ontwikkeling. Ik vind dat we soms als trainers nog iets te veel doen.”

Speelwijze
“Maar voorafgaand aan het seizoen hebben we ook afspraken gemaakt over hoe we gaan spelen. We hebben duidelijk afgesproken dat we twee manieren van druk zetten gaan hanteren. We doen dat hoog of we doen dat laag. Een middenblok is moeilijk en vaak onduidelijk voor de spelers. Ze kunnen zich hier makkelijk achter verschuilen. Marinus denkt er gelukkig hetzelfde over, ook al speelden ze bij FC Utrecht in zijn tijd wel met een middenblok. Maar dat heeft natuurlijk ook met kwaliteit te maken. Als je bijvoorbeeld met Willem Janssen op het middenveld en Mark van der Maarel in de verdediging speelt, dan heb je twee spelers die duidelijk sturing aan het team kunnen geven wat er moet gebeuren.”

Samenvattend
“Zo zijn er nog wel meer voorbeelden die we besproken hebben. Om tot een topsportklimaat te komen moet in mijn ogen duidelijk zijn hoe je wilt werken en wie daarin welke rol inneemt. Dat is bij ons zeer duidelijk en dan zie je dat we elkaar als staf ontzettend goed aanvullen. Zo zijn de resultaten aan het eind van de competitie iets minder, lijken spelers te wachten op de nacompetitie en ik had daar soms wat moeite mee. Maar dan zie je dat Marinus daar veel rustiger onder blijft. Zo vul je elkaar uitstekend aan.”

“Zoals ik al zei, het gaat niet zozeer om wat je wilt doen of wat je visie is, want dat is voor veel trainers grotendeels hetzelfde, maar het gaat erom dat je daar een plan voor maakt en dus ook echt doet wat je zegt. Eigenlijk werk ik nu in grote lijnen hetzelfde als ik deed als jeugdtrainer bij Sparta. De weekindeling en de trainingsvormen zijn doorontwikkeld, maar in de basis is de visie en implementatie hetzelfde. Uiteindelijk draait het overal om het maken van een goed plan en om dit ook uit te voeren. Zo creëer je in mijn ogen een topsportklimaat.”