Na een moeizame start zette Almere City een geweldige serie in, plaatsten ze zich voor de play-offs en promoveerde uiteindelijk via de nacompetitie naar de Eredivisie. Enkele maanden voor de promotie opende Alex Pastoor voor TrainersMagazine de deuren, liet ons een dag meelopen en gaf zo onze lezers een inkijkje in hun werkwijze. In het eerste deel van deze special komt hoofdtrainer Alex Pastoor aan het woord.

Tekst: Paul van Veen | Beeld: Orange Pictures

Het is hier bij Almere City vooral enorm fijn werken omdat, naast dat we goede spelers en een goede staf hebben, de verbinding tussen de mensen zo goed is. In mijn ogen helpt het enorm als mensen zich met elkaar verbinden om zo echt samen aan iets te werken. Als je dat voor elkaar krijgt, dan zie je meteen dat alle processen soepeler en sneller verlopen.”

“Natuurlijk kun je op je werk, wat profvoetbal natuurlijk is, niet met iedereen vrienden zijn, maar je kunt wel als speler een goede teamgenoot zijn. Hetzelfde geldt voor de staf. Je ziet dan ook dat staf en spelers hier geen twee aparte entiteiten zijn, maar echt één groep. Ik kom zelf nog uit een tijd waarin er zelfs drie entiteiten waren: spelersgroep, technische staf en medische staf. Dat waren drie onafhankelijk van elkaar opererende groepen. Dat is gelukkig veranderd en ik vind het belangrijk dat die groepen vloeiend in elkaar overlopen.”

Speel je daar als leidinggevende een belangrijke rol in?
“Jazeker. Ik zie dat zelfs als mijn belangrijkste taak. Ik zie in onze staf enorme potentie. Ik ben van mening, wanneer je iemand de gelegenheid geeft om zichzelf te ontplooien, dat je dan niet alleen het beste uit die persoon haalt, maar het ook heel veel vertrouwen geeft. Op die manier kun je naar een steeds hoger niveau en dat is iets wat je in de topsport steeds moet nastreven.”

“Dat betekent dat ik dus dingen uit handen geef. Dat delegeren vond ik vooral vroeger moeilijk, maar dat had ik veel eerder moeten doen. Dat had beter voor mijzelf geweest, maar ook voor de mensen om mij heen. Om dat te realiseren heb je misschien wat ervaring nodig en dat komt met de leeftijd. Daarnaast vind ik het niet alleen interessant om spelers te helpen in hun ontwikkeling, maar ook om trainers te helpen in hun ontwikkeling.”

“Dat is dan ook de belangrijkste tip die ik aan jonge trainers wil meegeven: doe niet alles zelf, denk niet dat je alle wijsheid in pacht hebt. Je bent eindverantwoordelijk, dus je mag daarin natuurlijk eigen keuzes maken. Dus als iemand in jouw staf anders over een bepaald onderwerp denkt en je het niet ziet zitten om dat toe te passen, dan moet je het natuurlijk niet doen. Immers, als het uiteindelijk niet goed gaat, dan wil je niet dat daar jouw handtekening onder staat. Als jij dan iets hebt gedaan om een ander te plezieren, dan is dat niet goed voor jezelf.”

“Ik denk dat het plezier hebben in het werk, of je nu speler of onderdeel van de staf bent, een heel belangrijke brandstof is om iedere dag het optimale uit jezelf te halen. In het profvoetbal, als voetbal jouw werk is, vind ik dat er ook dingen zijn die je moet doen als ze zwaar of even niet leuk zijn. Het is jouw werk, dus je moet even door. Een goede professional kan, ongeacht de omstandigheden, zijn werk uitvoeren. Het moet daarbij niet uitmaken of ze 3-0 voor of 3-0 achter staan. In die attitude moet je het verschil kunnen zien tussen een amateurvoetballer en een profvoetballer. Degenen die hier stabiliteit in tonen en dat samen kunnen opbrengen, die hebben succes. Daarin is het natuurlijk belangrijk dat de staf het goede voorbeeld geeft.”

“Ik geloof, als je dit voor elkaar kan opbrengen als speler, dat je dan een carrière van tien tot vijftien jaar kunt hebben. En als je van voetbal houdt, heb je natuurlijk het mooiste beroep van de wereld. Dus op de korte termijn schieten ze er wat mee op, maar ook in hun (sport)leven kan dit ze ver brengen.”

“Ook op dit vlak hebben we bij Almere City stappen gemaakt. Toen we hier begonnen, moesten we de spelers echt aanslingeren en duurde het soms wel tien tot dertig minuten om in de training te komen. Nu kunnen ze ieder moment direct leveren, zelfs als ze een paar dagen vrij hebben gehad. Dat zag je vandaag ook weer op de training: vanaf de eerste minuut kunnen ze kwaliteit leveren. Dat maakt een groep in mijn ogen heel sterk.”

Vorm en inhoud
“De werkzaamheden als trainer in het voetbal gaan wat mij betreft over vorm en inhoud. De inhoud, ook al moet daar nog steeds mijn handtekening onder staan, probeer ik steeds meer te delegeren naar Hedwiges Maduro en Jeffrey Talan. Ook Anoush Dastgir (van de Onder-21), die de cursus UEFA Pro doet, sluit daar regelmatig bij aan. Bas Buimer doet samen met Lucas Posthuma de fysieke inhoud, daar zie je ook dat we stappen maken. Max Buis is de videoanalist en Serge van den Ban werkt met de keepers en doet de spelhervattingen. Je zag hem net zijn beste bespreking van het seizoen geven.”

“Dat is allemaal inhoudelijk, maar de vorm gaat in mijn ogen daaraan vooraf. Daarom hebben we Annemieke als psycholoog in de staf zitten. Zij zorgt er mede voor dat de vorm goed is. Het gaat namelijk niet alleen om de inhoud, maar het is net zo belangrijk hoe en wanneer we die inhoud naar de spelers overbrengen. Als we het in de trainerskamer eens zijn over die inhoud, dan is Annemiek er een meester in hoe we dit het beste kunnen brengen. In het aanbieden van informatie moet namelijk de speler centraal staan en dit wil je op een nuttige en efficiënte manier doen. Waar zij ook goed in is, is ervoor zorgen dat spelers zichzelf durven te zijn, zichzelf kunnen ontplooien en zichzelf kwetsbaar durven opstellen, waardoor de speler zich kan ontwikkelen.”

“Door Annemieke hebben we steeds de verbinding tussen de vorm en de inhoud, die ervoor zorgt dat ieder zich ontwikkelt. Hiermee probeer ik onszelf steeds een spiegel voor te houden, dus we vragen bijvoorbeeld ook aan Annemieke wat ze van onze bespreking vond. Gebruiken we de juiste toon? Doen we dit met de juiste woorden? Etcetera."

Spiegel
“Maar die spiegel proberen we onszelf ook op het inhoudelijke vlak voor te houden. Natuurlijk analyseren wij ons eigen spel iedere week, maar daarmee keuren we eigenlijk ons eigen vlees. Want het gaat erom hoe een tegenstander naar ons kijkt. Daarom heb ik dit seizoen Johnny Janssen en Robert Molenaar (allebei op dit moment geen club) gevraagd om een analyse van ons te maken met de opdracht: ‘Stel je bent de trainer van de komende tegenstander, waar ga je ons op pakken?’ Zij kwamen in alle hoofdmomenten met zeer waardevolle informatie, waarvan wij gelukkig het meeste zelf ook al hadden gezien, maar er zaten ook dingen bij waar we eigenlijk zelf niet zoveel aandacht aan besteed hadden.”

“Die spiegel probeerden we onszelf ook voor te houden met de uitwisseling van Sander Duits van RKC en Hedwiges. Sander liep een week met ons mee en Hedwiges een week met RKC. Goed voor Sander en Hedwiges om in een andere keuken te kijken, maar ook goed voor ons. Zo kregen we feedback van Sander hoe hij als buitenstaander naar ons kijkt. Met die informatie kunnen zij en wij ook weer verder. Als individu, als team en als club hebben we weer waardevolle informatie.”

“Dus we proberen steeds manieren te verzinnen om onszelf een spiegel voor te houden. Op die manier weet je wat er beter kan en wat er zo goed is dat we het absoluut moeten houden.”

Verbinder
“Zo heeft iedereen zijn eigen belangrijke rol. Ik ben de verbinder en moet zorgen dat ons schip op koers blijft, we onszelf steeds blijven ontwikkelen en dat iedereen binnenboord blijft. Ik zie mezelf niet als manager, maar als leider en daarmee probeer ik mezelf eigenlijk misbaar te maken. Ik denk, als ik nu twee weken op vakantie ga, dat het hier dan gewoon met kwaliteit doordraait. Dat geeft wellicht ook mogelijkheden, om bij een speler of bij een andere club te gaan kijken.”

Mis je hierdoor geen dingen?
“Ik coach en grijp voldoende keren in om niet het gevoel met het veld te verliezen. Dat wil ik ook niet, want het ontwikkelen van jonge mensen (of dat nu spelers zijn of stafleden) is natuurlijk het mooiste wat er is.”

“Ik zie het dan ook gebeuren dat Hedwiges hier hoofdtrainer wordt. Daarom probeer ik hem ook een grote vrijheid te geven. Het is namelijk belangrijk voor hem om de kans te krijgen dit uit te proberen en er zo achter te komen of het iets voor hem is. Er mogen ook dingen misgaan, want ook dat geeft steeds nieuwe informatie en inzichten. Maar ik probeer hem ook alweer te helpen met delegeren. Je hoeft het niet allemaal te kunnen en dat moet je ook helemaal niet willen. Als je dat eenmaal kan, dan hou je zeeën van tijd over. Als ik terugdenk aan mijn beginperiode als trainer, dan was 24 uur in de dag nog te kort. Juist de rust die je haalt uit de manier van werken en samenwerken, zorgt ervoor dat je veel beter in balans bent. Als ik naar de trainers luister in mijn podcast, dan hoor ik dat steeds weer bij iedere trainer terug.”

“Als eerste op de club en als laatste weg, dat klinkt als hard werken en heel stoer, maar het gaat mij meer om efficiënt werken. Een staf van een voetbalclub bestaat tegenwoordig uit zo’n tien tot twaalf mensen en als je dan nog steeds alles zelf wilt doen, denk ik niet dat je dan het optimale eruit haalt. Er zijn tegenwoordig veel mensen die ergens gespecialiseerd in zijn. Dus laat iedereen zijn specialisatie uitvoeren en jij als trainer begeleidt dat. Ik zeg altijd: je moet simpele dingen briljant uitvoeren. Ik bewaak vooral dat zowel de spelers als de staf het simpel houdt.”

Informatie
“Ook bij het overbrengen van informatie aan de spelers moet je het in mijn ogen simpel houden. Ik geloof er dan ook in dat je spelers niet te veel informatie moet geven. Ik zie spelers als een spons en die spons is een keer vol. Ik vind het belangrijk om steeds te kijken wat een spelersgroep aan informatie aankan, maar vooral ook: waar hebben ze op dit moment behoefte aan. Je kunt een tactische training doen en daar kun je twee uur voor uittrekken en het vijfhonderd keer stilleggen. Daar is niets mis mee, mits je daarvoor een spelersgroep hebt die dat aankan. Maar bij een andere spelersgroep kun je misschien beter gewoon gaan voetballen. Dat zijn twee uitersten en dan heb je nog alles wat daartussenin zit.”

“Maar het vertrekpunt moet altijd zijn wat de spelers nodig hebben en aankunnen. Dan komen we toch weer terug bij Annemieke, want zij kan dat als geen ander inschatten. Zo voorkomen we dat we een benadering kiezen die een averechts effect kan hebben. De ene keer moet je kiezen voor een zachte benadering, terwijl ze een andere keer misschien juist een uitbrander nodig hebben. Om dat goed in te kunnen schatten, is het belangrijk dat zij er altijd bij is en onderdeel is van de trainersstaf. Dit is niet mogelijk als je er maar af en toe bij bent.”

“Ik wil zelfs een stap verder gaan. Ik denk zelfs dat de psycholoog belangrijker is dan de inspanningsfysioloog. Ik leerde van Foppe dat de spieren de slaven zijn van het brein. Dus als het daar niet goed zit, dan kun je niet top presteren. Hoe fit je ook bent. Vaak associëren mensen een psycholoog met problemen, die incidenteel langskomt. Bij ons is dat niet het geval. Wij willen hiermee juist creëren dat het individu zich dermate sterk ontwikkelt, dat daarmee ook automatisch het team zich sterker ontwikkelt, waarmee we uiteindelijk betere resultaten hopen te halen.”

Gewoon je werk doen
“Op mijn Delfts blauwe tegeltje staat: ‘Je moet gewoon je werk doen, elke dag weer’. Plezier in je werk hebben, helpt daarbij. Als je aan een speler vraagt wat hij het liefst wil, dan wil die gewoon het liefst voetballen. Als jij oefenvormen organiseert waarin het plezier direct hoog is, dan vinden spelers het leuk en kun je ervan uitgaan dat spelers ook sneller leren. Een prof zou zijn plezier vooral uit de kwaliteit van het voetbal moeten halen. Als jij eerst met lang technisch en tactisch gewauwel komt, dan kan dat soms het ene oor ingaan en er direct ook weer uit.”

“Als spelers bijvoorbeeld een paar dagen vrij hebben gehad, dan moet er nu eenmaal een aantal fysieke dingen gebeuren om ervoor te zorgen dat ze klaar zijn voor de training, niet geblesseerd raken en fysiek weer een volgende stap kunnen maken. Dat zijn vaak niet de meest uitdagende oefeningen. Dat zijn meestal fysieke oefenvormen met poortjes en hoepels. Deze groep is nog niet zover dat we dat heel droog kunnen doen. Daarom hebben we ervoor gekozen om extra voetbalhandelingen toe te voegen. Dus dan werken we met een hekje, een poortje en dan bijvoorbeeld een pass of een volley. Dat werkt heel goed en dat is een voorbeeld van hoe je die spelers direct enthousiasmeert.”

“Die intensiteit zie je ook terug in het positiespel. We hebben vandaag een positiespel gespeeld waar er maar 45 seconden gespeeld werd, gevolgd door 30 seconden rust. Ook dat betekent, als we spelen, dat we dan meteen aanstaan, je hebt immers maar 45 seconden. We hebben dit overigens 6x voorbereid en maar 4x gedaan, maar ik vond het voldoende zo. Dat blijft het oog van de meester. Natuurlijk is de performance coach belangrijk en die lijn moeten we ook volgen, maar uiteindelijk blijf ik hoofdverantwoordelijk en bepaal altijd of we wel eens meer of minder doen. Om met Fred Rutten te spreken: in het voetbal is de trainer de hoofdverantwoordelijke. Die wordt ontslagen als de prestaties niet goed zijn, niet de performance coach.”

Individueel
“Wat voor de ene speler werkt, hoeft niet voor de andere speler te werken. Daarom proberen we te zorgen voor een individuele benadering. Ik heb eens een onderzoek gelezen waarbij ze in de ene situatie alles in teamverband bespraken (en niets individueel) en in de andere situatie alles individueel (en niets in teamverband). Daaruit bleek, voor zover je dat kunt meten, als je het alleen individueel zou doen, dat zelfs de teamprestatie hoger uitkwam dan als je het alleen in teamverband zou doen. Daarom gaan we volgend seizoen de individuele coaching nog verder intensiveren in de hoop onze teamprestatie op een hoger niveau te krijgen.”