“Mijn officiële rol is dat ik de psycholoog van het eerste team en van de staf ben. Ik ken Alex al vanaf het moment dat hij trainer was van Sparta en inmiddels ben ik al twaalf jaar actief in de voetbalwereld. Vaak deed ik dit meer van buitenaf, maar nu bij Almere City ben ik voor het eerst onderdeel van de staf.”

Tekst: Paul van Veen | Beeld: Almere City

Dit artikel maakt deel uit van een special met de technische staf van Almere City.

“Mijn rol is heel breed. Aan de ene kant kijk ik naar het welzijn van de spelers. Een belangrijk onderdeel van mijn werk is de spelers mentaal in beeld brengen. Dan moet je denken aan hoe ze omgaan met angsten en of er symptomen van depressies zijn.”
“Aan de andere kant kan dit inhoudelijk zijn. Ik kijk of de taken voor de speler voor de komende wedstrijd duidelijk zijn. Als blijkt dat een speler zijn taken niet goed uitvoert, dan ga ik analyseren waar dat aan ligt. Dat kunnen hele kleine dingen zijn, want met name in stresssituaties wordt alles uitvergroot. Een klein obstakel in een speler kan ervoor zorgen dat een speler opeens niet goed meer functioneert.”

“Bij mensen die een gewone 9-tot-5-baan hebben, komen dit soort dingen niet zo snel aan het licht omdat de stresspieken minder hoog zijn, maar bij voetballers zie je vaak angst om fouten te maken. Ze zijn dan ook relatief vaak perfectionistisch. Onder stress kan dit zich uiten in angstig gedrag en dan gaan spelers dingen vermijden, zie je de creativiteit dalen en de kwaliteit van de prestatie omlaaggaan.”

“Het is mijn taak om dit soort blokkades te herkennen en ik moet uitvinden waar het precies vandaan komt. Dat kan een obstakel bij de speler zijn, maar het kan ook zijn omdat bijvoorbeeld de uitleg van de staf niet duidelijk genoeg was. In beide gevallen probeer ik bij te dragen aan de oplossing. Vaak denken mensen bij een psycholoog aan problemen, maar het is (hier) veel breder dan dat.”

Hoe doe je dat?
“Dit doe ik voornamelijk door middel van 1-op-1-gesprekken. Je zag wel, zeker in het begin, dat er een gezond wantrouwen vanuit de spelers was. Dat vind ik ook logisch. Hierbij is het belangrijk om spelers deze gesprekken vanuit vrije wil te laten doen, het is niet verplicht om met mij te praten. Spelers zien uiteindelijk bij andere spelers dat het werkt en als ze eenmaal zien dat het werkt, dan zorgt dat ervoor dat er steeds meer spelers voor openstaan.”

“Deze gesprekken zijn heel divers. Soms hebben spelers inderdaad een probleem, dat ze bijvoorbeeld niet lekker gespeeld hebben omdat ze zich niet vrij in hun hoofd voelen. Maar er kan ook iets buiten het voetbal spelen, ze begrijpen iets niet of willen iets met de trainer bespreken waarbij ze niet goed weten hoe ze dit moeten brengen. Ook hier is geen standaardoplossing voor. De ene keer vraag ik of ik het mag delen met de trainer om het zelf te bespreken, de andere keer geef ik tips of organiseer ik een gesprek tussen trainer en speler.”

Staf
“Maar ik kan ook vanuit mezelf tips aan de staf geven. Zo hebben we pas gesproken over ons gedrag tijdens de wedstrijden. Ik vond dat wij te snel negatief reageerden en heel reactief handelden. Het gedrag langs de lijn kwam op mij heel zenuwachtig over. Als wij willen dat spelers rustig spelen onder stressmomenten, dan begint die rust natuurlijk eerst bij onszelf als staf. Als wij dat niet uitstralen, hoe kunnen we dat van de mensen op het veld verwachten? Daarom hebben we ook aan ons eigen gedrag gewerkt: hoe brengen wij nu feedback naar spelers over tijdens wedstrijden? Wat is onze toon? Tegen wie kun je wel wat in de wedstrijd zeggen en tegen wie is het misschien beter om tijdens wedstrijden niks te zeggen.”

“Dat zie je overigens niet alleen hier hoor. Het lijkt erop dat trainers vaak schreeuwen vanuit hun eigen emotie. Als coach moet je ervoor zorgen dat jouw coaching tot een betere prestatie bij de spelers leidt. Het is niet de bedoeling om jouw eigen emotie kwijt te raken. Eigenlijk vind ik dat je in topsport tijdens de prestatie de emotie eruit moet halen, zowel de positieve als de negatieve. Onder stress werkt namelijk zakelijke, to-the-point-coaching vaak het beste.”

“Dat geldt niet alleen voor de wedstrijden, maar op ieder moment dat je bezig bent met het overbrengen van informatie. Het belangrijkste wat je als staf moet realiseren, is dat wanneer iets niet honderd procent duidelijk is, dat je onder stress vaak niets meer van die informatie terugziet. Mensen zijn namelijk niet gemaakt om onder stress goed te presteren. Daarom proberen we het in de bespreking ook heel persoonlijk te maken, zodat spelers het gevoel krijgen dat het van ons allemaal is. In de bespreking van vandaag zag je dat we eerst de belangrijkste kwaliteiten van een aantal belangrijke spelers van de tegenstander benoemden. Op dat moment geven we de informatie aan de spelers. Even later in de bespreking komt dat nog een keer terug, maar dan staan er puntjes in plaats van de kwaliteiten van de speler. We vragen dan de speler die tegenover die speler komt te staan om de kwaliteiten van die tegenstander te herhalen. Dit soort dingen helpt enorm in het opslaan en onthouden van die informatie.”

“Het gaat uiteindelijk immers niet om het aanbieden van informatie, we willen het uiteindelijk terugzien op het veld. Het simpel aanbieden van informatie aan spelers en dan denken dat jouw rol er als staf op zit, werkt niet.”

“Hoewel ik geen achtergrond als trainer heb, vind ik het wel belangrijk dat ik de voetbaltaal begrijp, omdat ik moet inschatten of spelers informatie goed begrijpen en kunnen uitvoeren. Dan moet ik wel snappen wat de informatie is die gegeven is.”

Wegnemen van stress
“Een ander voorbeeld is dat ik probeer om stress weg te nemen bij spelers. Iedere speler komt weleens in een stresssituatie in de wedstrijd en dan moet je die speler van tevoren tools gegeven hebben om daaruit te komen. Daarom geven wij spelers een bepaalde basis mee waar ze altijd als reddingsboei naar terug kunnen keren. Dat zijn vaak twee of drie heel concrete basistaken die je dan moet doen. Voor een verdediger kan dat bijvoorbeeld ‘duels opzoeken’, ‘eenvoudigere passes spelen’ en ‘goed communiceren’ zijn. Als je vanuit daar weer gaat opereren, dan kun je weer zien wat er allemaal ontstaat.”